1- 1- مهندسي صنايع چيست ؟
در زمينه مهندسي صنايع تعاريف زيادي ارائه شده است . بيشتر اين تعاريف شامل مؤلفه هايي است كه از ديدگاه‌هاي متفاوتي بيان شده است . به طور مثال انجمن اعتباربخشي به مهندسي و فناوري، مهندسي صنايع را اينگونه تعريف مي‌نمايد :
مهندسي صنايع حرفه اي است كه از دانش رياضيات و علوم طبيعي حاصل از مطالعه، تجربه و عمل با اعمال قضاوت‌ها براي ارائه راه حل هاي اقتصادي، به استفاده از مواد و نيروهاي طبيعت به نفع بشريت مي پردازد .
انجمن مهندسي صنايع آمريكا ( AIIE )، مهندسي صنايع را اينگونه تعريف مي‌نمايد :
مهندسي صنايع رشته‌اي است كه با طراحي، پياده‌سازي و بهبود سيستم‌هاي يكپارچه‌‎اي از انسان ، مواد ، تجهيزات ، اطلاعات ، انرژي مرتبط مي‌باشد . اين رشته بر پايه دانش تخصصي در علوم رياضي، طبيعي، اجتماعي و نيز قوانين و روش‌هاي تجزيه و تحليل مهندسي و طراحي بنا شده است تا به كمك آن‌ها به ارزيابي نتايج حاصل از سيستم‌هاي يكپارچه بپردازد .
هر دوي اين تعاريف، مهندسي صنايع را تشريح مي‌نمايد كه جنبه‌هاي گوناگون محيط خدماتي و توليدي را يكپارچه مي‌نمايد . مهندسي صنايع مي‌آموزد كه چگونه تغييرات را متعادل سازيد.
فعاليت‌هاي مهندسي صنايع همانند پلي است كه ارتباط بين اهداف مديريت و عملكرد عملياتي سازمان را ايجاد مي‌نمايد . مهندسان صنايع بيشتر درگير افزايش بهره‌وري در مديريت منابع انساني، روش‌ها و فناوري اند . حال آن كه ساير رشته‌هاي مهندسي بيشتر درگير ماهيت فني فرآيندها و فرآورده‌ها مي‌باشند .
مهندسي صنايع تنها رشته‌ مهندسي است كه عامل انسان يكي از مؤلفه‌هاي اصلي سيستم‌هاي مورد مطالعه آن را تشكيل مي‌دهد . اين مهندسان بستر لازم براي تعامل تخصص‌هاي مختلف و كارگروهي را به بهترين وجه ايجاد نموده و در نتيجه طرح، برنامه‌ريزي، اجرا و نظارت بر عملكرد نظام‌هاي توليدي خدماتي به شكل منسجم‌تر انجام مي‌شود و در نهايت محقق شدن اين مهم، به بهبود مستمر در جهت سهولت كارها، راحتي كاركنان، كاهش هزينه ها، ارتقاء كيفيت و جلب رضايت مشتريان منجر مي‌شود .
نگاه مهندسي صنايع به مسائل از زوايا و ديدگاه‌هاي مختلف همانند توجه به خروجي و محصول سيستم،توجه به مشتري و يا نگرش به بهره‌وري سازمان قابل طرح و پيگيري مي‌باشد كه بر مبناي اصول فكري تقريباً يكساني دنبال مي‌گردد . اكنون بايد ديد كه اصول فكري مهندسي صنايع بر چه عواملي استوار است .
در اين راستا به طور خلاصه اصول فكري مهندسي صنايع در ذيل ارائه شده است :
خلاقيت :
فعاليت اصلي هر مهندس صنايع ارائه طرح براي بهبود سيستم‌هاي جاري و يا ارائه طرح جديد مي‌باشد كه به همين منظور قوياً نياز به خلاقيت و نوآوري جهت ارائه طرح‌هاي نو و بديع مي‌باشد .
تفكر فراگير :
نگرش نظام‌مند و فراگير برجسته‌ترين خصوصيت مهندسي صنايع است و اطلاق مهندسي صنايع و سيستم‌ها به اين رشته بي ارتباط با اين نگرش نيست . نگرش فراگير موجب مي‌شود مسائل از كل به جزء و تعامل اجزا با هم مورد بررسي دقيق قرارگرفته و مدل كاملي از سيستم‌هاي مورد نظر آن به بهترين شكل طرح و بررسي مي‌گردد.
رهبري گروه :
هر سيستم كه طرح مي‌شود اگر بدرستي اجرا نشود منتج به نتيجه نخواهد شد بلكه حسن اجرا سيستم طراحي شده يك ضرورت مهم تلقي مي‌شود . لذا آشنايي با كليت سيستم مورد نظر و نقش اجزا در كاركرد صحيح آن اين امكان را فراهم مي‌آورد كه هدايت و رهبري گروه كاري مجري سيستم با انگيزه بيشتري دنبال گردد و در واقع علاوه بر طراحي سيستم مورد نظر، مهندسي صنايع سيستم هاي پياده سازي و اجرا را نيز پي ريزي نموده و نقش رهبري گروه‌هاي كاري را مؤثرتر دنبال مي‌نمايد .
مديريت زمان :
انجام كار بدون توجه به ظرف زماني و تحويل به موقع خروجي مورد نظر سيستم، ارزش زيادي نمي‌تواند داشته باشد . امروزه اهميت زمان و فرصت‌هاي آن با توجه به عرصه تنگاتنگ رقابت اقتصادي براي همگان واضح و بديهي است. در اين خصوص مهندسي صنايع با درك موضوع، تكنيك‌هايي را بكار مي‌گيرد كه عامل زمان اجراي اجزاي كاري را در تمامي فرآيندها مورد توجه و مديريت قرار مي‌دهد .
ارتباط بهره‌وري و بهبود مستمر :
اعتقاد به ارتقاء بهره‌وري و بهبود مستمر يك اصل با ارزش در مهندسي صنايع است . اكتفا به وضعيت فعلي جز در جا زدن نتيجه ديگري نخواهد داشت . لذا مهندسي صنايع با پذيرش اين مطلب كه سطح دانش و مهارت‌ها يك مقوله نسبي است . همواره سعي در افزايش بهره‌وري و بهبود وضعيت كاري نموده و سعي مي‌شود، امور اثربخش‌تر و كاراتر شود . نگرش بهبود مستمر اين امكان را مي‌دهد كه هر روز به فكر ارتقاء هر چند به اندازه كوچك باشيم .
ذهن كنجكاو و يادگيري :
يادگيري فرآيندي است كه نمي‌توان بر آن حد و مرز تعيين كرد . مهندسي صنايع به منظور مطالعه و پيگيري مسائل همواره به اين نكته توجه دارد كه هر مورد را، منحصر به فرد بررسي نمايد و جهت شناخت آن فرض بر اين است كه از تصورات ذهني دوري نموده و سعي بر تعيين كشف واقعيت‌‌‌هاي حاكم بر اجزا و كل سيستم مي‌باشد . لذا عدم وجود تعصب خاص به ماهيت فني امور موجب مي‌شود ذهنيت كنجكاو براي كشف حقايق نهفته در پديده‌ها تقويت شود و مهندس صنايع با ذهن دژم كمتر مي تواند راه‌حل‌هاي ابتكاري و راهگشا براي مسائل مورد نظر ارائه نمايد .